رطوبت و روش‌های اندازه‌گیری آن

رطوبت به میزان بخار آب موجود در هوا گفته می‌شود و اهمیت بسیاری در محیط‌های مختلف دارد. برای مثال، در منازل، رطوبت مناسب می‌تواند به سلامتی ساکنان کمک کند و از مشکلاتی مانند خشکی پوست و حساسیت‌های تنفسی جلوگیری کند. در محیط‌های صنعتی، اندازه‌گیری دقیق رطوبت برای کنترل فرآیندها و حفظ کیفیت محصولات اهمیت بالایی دارد. همچنین در کشاورزی، مدیریت رطوبت می‌تواند به افزایش تولید محصولات زراعی و بهبود کیفیت آنان کمک کند.

انواع رطوبت

1. رطوبت نسبی (Relative Humidity):
   • رطوبت نسبی به نسبت بخار آب موجود در هوا به بیشینه بخار آبی که هوا می‌تواند در دمای موجود در خود نگه دارد، گفته می‌شود. این نسبت به صورت درصدی (RH%) بیان می‌شود و اطلاعات مهمی درباره وضعیت رطوبت هوا و آسایش محیطی ارائه می‌دهد. رطوبت نسبی بالای 60% می‌تواند محیط را مرطوب و حس ناخوشایندی ایجاد کند، در حالی که رطوبت نسبی پایین‌تر از 30% ممکن است محیط را خشک و غیرمطلوب کند.
2. رطوبت مطلق (Absolute Humidity):
   • رطوبت مطلق عبارت است از مقدار واقعی بخار آب موجود در حجم معینی از هوا (معمولاً به گرم بر متر مکعب بیان می‌شود). این شاخص میزان بخار آب مطلق حاضر در هوا را مستقل از دما نشان می‌دهد و برخلاف رطوبت نسبی تغییرات دما تأثیر مستقیمی بر آن ندارد. رطوبت مطلق معمولاً در محاسبات علمی کاربرد دارد و نشان‌دهنده ظرفیت واقعی هوا برای نگهداری بخار آب است.
3. نقطه شبنم (Dew Point):
   • دمایی است که در آن بخار آب موجود در هوا به حالت مایع تبدیل می‌شود.نقطه شبنم، دمایی است که در آن بخار آب موجود در هوا به حالت مایع تبدیل می‌شود و بر روی سطوح مختلف تشکیل قطرات آب می‌دهد. این دما نشان‌دهنده میزان اشباع هوا از بخار آب است و هر چه هوا مرطوب‌تر باشد، نقطه شبنم به دمای واقعی هوا نزدیک‌تر است. دانستن نقطه شبنم در بسیاری از زمینه‌ها مانند هواشناسی، کشاورزی و تهویه مطبوع اهمیت دارد. (برای اطلاعات بیشتر در مورد نقطه شبنم میتوانید به مقاله نقطه شبنم رجوع کنید.)

روش‌های اندازه‌گیری رطوبت

1. هیگرومتر یا رویت‌سنج (Hygrometer):
   •  این دستگاه‌ها از حسگرهای الکترونیکی بهره می‌برند که تغییرات مقاومت الکتریکی یا ظرفیت خازنی را اندازه‌گیری می‌کنند. نمونه‌های امروزی این دستگاه‌ها به طور گسترده‌ای در دستگاه‌های هواشناسی و سیستم‌های تهویه مطبوع مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. ترموهیگرومتر (Thermohygrometer):
   • این وسیله‌ها علاوه بر رطوبت هوا، دما را هم به طور همزمان اندازه‌گیری می‌کنند و اطلاعات دقیق‌تری ارائه می‌دهند. این سیستم‌ها در محیط‌های داخلی و خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. رویت‌سنج سایکومتری (Psychrometer):
   • از دو دماسنج استفاده می‌کند: یکی برای اندازه‌گیری دمای خشک و دیگری برای دمای مرطوب. این دستگاه‌ها با استفاده از اختلاف دما میان دمای خشک و مرطوب، رطوبت نسبی هوا را به دقت محاسبه می‌کنن

چرا اندازه‌گیری رطوبت اهمیت دارد؟

1. صنعتی:
   • کنترل رطوبت در فرآیندهای تولیدی بسیار مهم است و می‌تواند به حفظ کیفیت محصولات کمک کند. به عنوان مثال، صنعت داروسازی نیاز به کنترل دقیق رطوبت در اتاق‌های تولید دارد.
   • کنترل رطوبت در فرآیندهای تولید و نگهداری پارچه‌ها به بهبود کیفیت و جلوگیری از چروک شدن محصولات کمک می‌کند.
   • حفظ رطوبت مناسب در انبارها و خطوط تولید مواد غذایی کمک می‌کند تا محصولات به درستی نگهداری شوند و تازگی خود را حفظ کنند.
   • جلوگیری از تجمع رطوبت به جلوگیری از خرابی قطعات الکترونیکی و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از الکتریسیته ساکن کمک می‌کند.
   • کنترل رطوبت در فرآیندهای خشک کردن و نگهداری چوب به جلوگیری از ترک خوردن و تغییر شکل محصولات کمک می‌کند.
2. بهداشتی:
   • رطوبت مناسب در محیط‌های داخلی می‌تواند بر سلامتی انسان تاثیرگذار باشد. محیط‌های خشک می‌توانند موجب مشکلات تنفسی شوند، در حالی که رطوبت بیش از حد نیز می‌تواند رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها را تسریع کند.
   • استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌ساز در منازل، بیمارستان‌ها و ادارات به حفظ سطح مناسب رطوبت هوا کمک می‌کند، که موجب بهبود تنفس، کاهش خشکی پوست و چشم‌ها و پیشگیری از مشکلات تنفسی می‌شود.
   • کنترل رطوبت مناسب در محیط‌های پزشکی به کاهش انتشار میکروب‌ها و ویروس‌ها کمک می‌کند، و نقش مهمی در پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی دارد.
   • رطوبت مناسب در محیط به حفظ سلامت پوست کمک می‌کند و از مشکلاتی مانند خشکی، ترک‌خوردگی و اگزما جلوگیری می‌کند.
   • رطوبت مناسب در محیط به کاهش گرد و غبار، گرده‌ها و سایر عوامل آلرژی‌زا کمک می‌کند که بهبود شرایط تنفسی افراد مبتلا به آلرژی و آسم را منجر می‌شود.
3. کشاورزی:
   • کنترل رطوبت در گلخانه‌ها برای حفظ رطوبت نسبی مناسب به رشد بهتر و سالم‌تر گیاهان کمک می‌کنه و جلوی مشکلاتی مثل قارچ‌ها و بیماری‌ها رو می‌گیرد. به طور مثال کنترل رطوبت در برخی از کشت ها مانند پرورش قارچ بسیار حیاتی است.
   • استفاده از حسگرهای رطوبت خاک به کشاورزان کمک می‌کنه که زمان و میزان آبیاری رو بهینه کنن تا گیاهان بهترین شرایط رشد رو داشته باشند.
   • حفظ رطوبت مناسب در انبارها و سیلوها به جلوگیری از خشک شدن یا افت کیفیت محصولات کشاورزی کمک می‌کنه.
4. صنایع غذایی:

شرکت تستو آلمان یکی از پیشرو ها در زمینه تولید دستگاه‌های اندازه‌گیری است و محصولات باکیفیتی برای اندازه‌گیری رطوبت ارائه می‌دهد که برخی از این محصولات عبارتند از:

دما و رطوبت سنج تستو 608-H1 و تستو 608-H2: این مدل‌ها برای اندازه‌گیری دما و رطوبت در محیط‌های داخلی مناسب هستند و دارای صفحه نمایش بزرگ و کاربرپسند هستند.	testo 605i دما و رطوبت سنج هوشمند تستو Thermohygrometer SMART testo 605i | 605i	testo 174H دیتالاگرهای دما و رطوبت تستو 174H، ،184H و 175
testo 175H دیتالاگر دما و رطوبت تستو 175H با قابلیت ذخیره سازی یک میلیون داده	testo 184 دیتالاگر تستو 184دارای پورت USB	testo 616 رطوبت سنج سطوح ساختمانی تستو 616
testo 606 رطوبت سنج سطوح تستو  testo 606-1 و testo 606-2	test 622 ترمومتر، رطوبت سنج و اندازه گیری فشار نسبی محیط	testo 625 دماسنج رطوبت سنج تستو 625 هوشمند
testo 835-H ترمومتر مادون قرمز و رطوبت سنج تستو  835-H1	تستو 610 ترموهیگرومتر جیبی تستو 610	پراب های اندازه گیری رطوبت که به دستگاه های مولتی فانکشن متصل می گردد

شرکت تستو  آلمان دارای طیف وسیعی از تجهیزات اندازه گیری دما و رطوبت می باشد.

شرکت مرکز خدمات مهندسی جنوب ارائه دهنده تمامی محصولات تستو در ایران می باشد و شما میتوانید با مراجعه به سایت این مجموعه با این محصولات آشنا شوید.